مرکز پژوهش‌های تاریخ شفاهی ایران

برای ارزیابی مصاحبه تاریخ شفاهی به چه سؤالاتی باید توجه کرد؟

1) راوی کیست؟

  • راوی با وقایع مورد نظر مصاحبه‌گر چه نسبتی دارد؟
  • راوی با بیان روایت خاص خود از وقایع چه سودی می‌برد؟
  • هویت و جایگاه اجتماعی راوی چه تأثیری ممکن است بر مصاحبه بگذارد؟
  • راوی چگونه خود را در مصاحبه معرفی می‌نماید؟
  • شخصیت راوی در طول مصاحبه دچار چه تغییراتی می‌شود؟
  • چه نوع تأثیرات شخصی، فرهنگی و اجتماعی می‌تواند نحوة بیان راوی را شکل بدهد؟
  • خاصه توجه کنید که وقایع مورد بحث، در دیدگاه عموم مردم چه جایگاهی دارند و فرهنگ عمومی چگونه ممکن است روایت راوی را شکل دهد.

2) مصاحبه‌گر کیست؟

  • مصاحبه‌گر با چه پیشینه و علایقی به موضوع مصاحبه وارد می‌شود
  • یشینه و علایق مصاحبه‌گر چگونه ممکن است بر مصاحبه تأثیر بگذارد؟
  • سؤالات مصاحبه‌گر چگونه ممکن است شکل روایت ماجرا را تعیین نموده و بر آن تأثیر بگذارد؟
  • آیا مصاحبه‌گر آمادگی‌های لازم را برای مصاحبه کسب کرده است؟
  • مهارت و زیرکی مصاحبه‌گر برای هدایت راوی به سمتی که داستانش را طبق شیوه و نظر او بیان کند تا چه حد است؟
  • هویت و جایگاه اجتماعی مصاحبه‌گر چه تأثیری می‌تواند بر مصاحبه‌شونده، و روند مصاحبه داشته باشد؟
  • تعامل راوی و مصاحبه‌شونده چگونه ممکن است مطالبی را که در مصاحبه بیان می‌شود تحت تأثیر قرار دهد؟
  • آیا مصاحبه‌گر از قبل با مصاحبه‌شونده ارتباطی داشته است؟
  • این ارتباط قبلی چگونه ممکن است مصاحبه را تحت تأثیر قرار دهد؟

3) چه مطالبی در مصاحبه گفته شده است؟

  • راوی چگونه مصاحبه را شکل داده است؟
  • طرح یا پیرنگ داستان راوی چیست؟
  • از این پیرنگ چه چیزهایی درباره نوع نگرش راوی به تجربه‌اش دستگیرمان می‌شود؟
  • راوی برای سهل‌الهضم کردن تجربه‌اش از چه حکایات، آرایه‌های ادبی و مضامینی استفاده می‌کند؟
  • کاربرد چنین ابزارهایی چه چیزی درباره نوع نگرش راوی به تجربه‌اش به ما می‌فهماند؟
  • راوی از بیان چه چیزهایی اجتناب نمود یا طفره می‌رود؟
  • راوی درباره چه چیزهایی با علاقه، اشتیاق یا قطعیت سخن می‌گوید؟
  • از حالات مختلف روحی و روانی راوی چه چیزی دستگیرمان می‌شود؟
  • آیا پیش آمده است که راوی به سؤالی پاسخ نداده باشد؟
  • علت این کار چه می‌تواند باشد؟
  • آیا خطاهای به لحاظ حقایق مطروحه در روایت وجود دارد؟
  • آیا از انسجام درونی برخوردار است؟
  • سهم شما در بروز این خطاها و آشفتگی‌ها چقدر است؟
  • روایت راوی چگونه با دیگر منابع و مصاحبه‌ها چفت و بست می‌شود؟
  • تفاوت‌های فاحش را چگونه می‌توانید توجیه یا تبیین کنید؟

4) این مصاحبه با چه هدفی صورت گرفته است؟

  • هدف مصاحبه چه نقشی در شکل‌گیری محتوا، منظر و لحن مصاحبه ایفا نموده است؟

5) مصاحبه در چه شرایطی انجام شده است؟

  • مکان مصاحبه چه تأثیری بر نوع مطالب بیان‌شده در مصاحبه داشته است؟
  • در صورتی که شخص سومی در جلسه مصاحبه حضور داشته است،‌ این حضور چه تأثیری ممکن است بر مصاحبه گذاشته باشد؟
  • آیا از سلامت روحی و جسمی راوی و مصاحبه‌شونده مطلع بوده‌اید؟
  • این عامل چه تأثیری ممکن است بر مصاحبه گذاشته باشد؟