مرکز پژوهش‌های تاریخ شفاهی ایران

تاریخ شفاهی در جهان

شروع، گسترش و پیشرفت تاریخ شفاهی در دنیا با دانشگاه‌ها عجین بوده است و دانشگاه‌های بزرگ خصوصاً در آمریکا همواره از بانیان ایجاد پروژه‌های بزرگ تاریخ شفاهی و تشکیل‌دهندگان آرشیوهای بزرگ بوده‌اند. عمر تاریخ شفاهی به شکل امروز آن در جهان، به سال 1948 میلادی بر می‌گردد. در این سال پروفسور آلن نونیز (Allan Nevenis) در جریان مطالعه پاره‌ای اسناد تاریخی در دانشگاه کلمبیای آمریکا به فکر استفاده از ضبط صوت برای ضبط و گردآوری خاطرات افتاد و به اصطلاح تاریخ شفاهی با این اقدام رایج شد.

پس از آن، مراکز و موسسات مطالعاتی تاریخ شفاهی در چندین دانشگاه، از جمله در دانشگاه‌های آمریکا، کانادا و اروپا رشد و نمو یافت و فعالیت‌های محدودی نیز در این راستا در آمریکای لاتین و تعداد محدودی از کشورهای آسیایی و آفریقایی آغاز شد. تاکنون برای هویت بخشی و هدایت جریان تاریخ شفاهی، انجمن‌ها و مراکز بسیاری تشکیل شده که از آن جمله «جامعه تاریخ شفاهی کانادا» و «جامعه بین المللی تاریخ دانان شفاهی» در دهه 1970 است. در سال ۱۹۶۲ م. پس از قتل کندی برنامه‌ای برای ضبط خاطرات همکاران او براساس شیوه تاریخ شفاهی در دانشگاه کلمبیا تدوین شد که هزار و یکصد نفر مصاحبه و خاطراتشان ضبط شد. این برنامه در دوره جانسون هم ادامه یافت. در حال حاضر صدها طرح تاریخ شفاهی در اروپا و آمریکا وجود دارد و برنامههای تاریخ شفاهی به عنوان طرح ملی به حساب می‌آید که در طول سال با تمامی قشرهای مختلف گفت وگو می‌گردد و تجربیات آنها جمع‌آوری می‌شود (رک. یوسفی، ۱۳۸۲، ص ۲۰).

برخی کشورها برای ثبت و نگه داری اسناد شفاهی، نهادهای مشخصی مسئولیت دارند. برای مثال مرکز ثبت مدارک عمومی در بریتانیا (Public Record Office) یک بخش غیر وزارتخانه‌ای، بایگانی و ناشر رسمی دولت انگلیس و ولز و حافظ بیش از 1000 سال اسناد ملی نمادین است. این مرکز مشاوران خبره‌ای در زمینه مدیریت اطلاعات و سوابق دارد و یک نهاد فرهنگی، دانشگاهی و میراثی است. این مرکز سوابق دولت را جمع آوری می‌کند تا آن را برای نسل‌های بعدی حفظ کند. آن‌ها اطلاعات دولت مرکزی انگلیس را که در وب منتشر شده است ضبط، حفظ و قابل دسترسی می‌کنند. بایگانی وب شامل فیلم‌ها، توییت‌ها، تصاویر و وب سایت‌هایی است که از سال 1996 تاکنون قدمت دارند.

بانک جهانی هم در برنامه اورال هیستوری، به مصاحبه، آرشیو کردن و بررسی دوره فعالیت مدیران خود می‌پردازد.

سازمان بایگانی و سوابق ملی (NARA) مجری پروژه تاریخ شفاهی بایگانی ملی در واشنگتن، تجربیات تاریخی، بینش‌ها و دیدگاه‌های کارکنان و کارمندان سابق را جمع‌آوری می‌کند. آن‌ها با استفاده از روش مصاحبه فرهنگ سازمانی، روش‌های کار، فرایندهای تصمیم‌گیری، اقدامات تاریخی و رویدادها را درک و همچنین به حفظ حافظه نهادی بایگانی ملی کمک می‌کنند و در دسترس قرار می‌دهند. این سازمان خود را حافظ سوابق کشور می‌داند. در بخشی از توضیحات عمکلرد این سازمان آمده است که، از بین تمام اسناد و مطالب ایجاد شده در جریان تجارت که توسط دولت فدرال ایالات متحده انجام شده است، فقط 3-1 درصد به دلایل قانونی یا تاریخی آنقدر مهم هستند که برای همیشه توسط ما نگهداری می‌شوند. بخشی از پروژه‌های این سازمان تحت پروژه دولت باز، جهت اعمال نظرات عموم، در دسترس همگان هم قرار می‌گیرد.